مقدمه
تحولات فناوری در دهه های اخیر، شیوه های پرداخت و تعاملات مالی را دگرگون کرده است. در بسیاری از کشورها، استفاده از پول نقد به طور چشمگیری کاهش یافته و روش های پرداخت دیجیتال، کارت های اعتباری، رمزارزها و کیف پول های الکترونیکی جایگزین آن شده اند. برخی کشورها، مانند سوئد، به سمت حذف کامل اسکناس حرکت کرده اند و در مقابل، برخی اقتصادهای نوظهور همچنان به دلیل محدودیت های زیرساختی به پول نقد متکی هستند (Kunar, 2023). این گذار به سمت اقتصاد بدون پول نقد، علاوه بر مزایای متعدد، چالش هایی را نیز به همراه دارد که نیازمند بررسی دقیق است.
۱. عوامل موثر بر گسترش اقتصاد بدون پول نقد
۱.۱. پیشرفت فناوری های مالی (FinTech)
یکی از اصلی ترین عوامل حرکت به سمت حذف پول نقد، رشد فناوری های مالی (FinTech) است. شرکت های فین تک با ارائه خدماتی مانند پرداخت های موبایلی، کارت های اعتباری هوشمند و سیستم های احراز هویت بیومتریک، فرآیند تراکنش ها را سریع تر، امن تر و کم هزینه تر کرده اند. این فناوری ها به کاهش نیاز به استفاده از اسکناس فیزیکی کمک می کنند (Brynjolfsson & McAfee, 2022).
۱.۲. گسترش پرداخت های موبایلی و کیف پول های دیجیتال
رشد تلفن های هوشمند و اینترنت پرسرعت، امکان انجام تراکنش های مالی را از طریق اپلیکیشن هایی مانند Apple Pay، Google Pay، و Alipay فراهم کرده است. در چین، بیش از ۹۰٪ تراکنش های خرد از طریق پرداخت های موبایلی انجام می شود (Statista, 2023). این تحول، باعث کاهش نیاز به حمل اسکناس و تسهیل تراکنش های مالی شده است.
